چهارمین جشن مستقل سینمای مستند از مجموعه های چهاردهمین ایران سه شنبه شب با حضور اساتید و بزرگان این عرصه در تالار ایوان شمس برگزار شد.
در ابتدای این مراسم پس از پخش سرود ملی و تلاوت قران، کامران ملکی دبیر هیات مدیره و مشاور رسانه‌ای خانه سینما  که اجرای این مراسم را بر عهده  داشت از چهاردهمین جشن سینمای ایران به عنوان بدر جشن‌‌های بزرگ سینمای ایران نام برد و گفت: در آغاز ورود به چهاردهمین جشن  خانه سینما باتوجه به معضلات مالی و سایر تنگناها پیش‌بینی می‌کردیم که کار با مشکلات زیادی همراه باشد. اما همواره می دانستیم که حکمت وزیدن باد رقصاندن شاخه ها نیست بلکه امتحان ریشه هاست. برای استقلال خانه سینما مبارزه کردیم و با پشتوانه بیش از ۴ هزار عضو در اوج تمنا و نیاز از اصول سینمایی مان عدول نکردیم.
فرهاد توحیدی دبیر چهاردهمین جشن سینمای ایران در ادامه مراسم از خاطرات خود در زمان پخش مستند "بانوی گل سرخ" به کارگردانی مجتبی میر طهماسب در غیاب او در دانشگاه یو سی ال ای آمریکا گفت:" سال گذشته که به همراه هیات مدیره خانه سینما به دعوت رییس آکادمی اسکار به آمریکا رفته بودیم، این مستند که دیدن آن برای همه  از نان شب واجب‌تر است به نمایش درآمد. اگر این مستند را ببینید، عاشق حکمت مردم ایران می‌شوید و افتخار می‌کنید که ایرانی هستید.من آه ایرانی‌های حاضر در آن سالن را شنیدم وآمریکایی‌ها هم با دیدن آن اشک‌ می‌ریختند.فکر می‌کنم امروز در غیاب سینمای اجتماعی ایران که به گمانم تعمدا از حوزه سینما حذف شده بار سنیگن این سینما به دوش مستند سازی افتاده است. "
توحیدی ابراز امیدواری کرد فرصتی برای نمایش مستندهای درخشانی که امسال در جشن سینمای ایران مورد داورری قرار گرفت، پیش بیاید.
در ادامه کلیپی از فیلم‌های مستند جشن امسال به نمایش درآمد و بعد حمید سهیلی دبیر اجرایی جشن مستند آماری از تعداد فیلم‌های مستند جشن ارائه کرد و گفت:" ۵۸۰ مستند و در مجموع با مدت زمان ۱۷ هزار دقیقه به جشن امسال ارسال شد و در مرحله انتخاب و داروی، فیلم‌های هیات داوران و انتخاب از سایر فیلم‌ها حذف شد که با فیلم‌هایی که اشکالات فنی داشت در جشن پانزدهم مورد قضاوت قرار خواهد گرفت. او از مسوولان جشن سینمای ایران خواست به دلیل افزایش روزافزون تعداد فیلم‌های مستند و مدت زمانی که باید برای انتخاب و داوری این فیلم‌ها صرف شود، در تمام طول سال این فرصت در اختیار هیات انتخاب قرار گیرد تا آنان در زمان بیشتری بتوانند به بررسی فیلم‌ها بپردازند. او از اینکه در طی این سال‌ها مجموعه‌ای مستند درباره فرهنگ و تمدن ایران ساخته نشده ابراز تاسف کرد  و از مسوولان خواست شرایطی را برای تولید این مجموعه فراهم آورند.
 در ادامه وله معرفی هیات انتخاب بخش مستند پخش شد و حسن زاهدی برای اعطای جایزه بهترین صدای فیلم روی صحنه آمد و گفت:" بیشتر از ۲۵ سال ما عادت به گرفتن جایزه پیدا کردیم و حالا جایزه دادن برای ما کار سختی است اما باید به این کار هم عادت کنیم." او دیپلم افتخار بهترین صدا را به نظام‌الدین کیایی و حسین ابو‌الصدق برای فیلم " پارک مارک" داد. کیایی از نسل جوان مستند ساز که او را انتخاب کرده‌اند تشکر کرد و گفت: " سینمای آینده متعلق به مستندسازان است. در دومین جشنواره فجر فیلم  آقای مهندس بهشتی این اجازه را به من دادند که مستندی درباره مدیرانی که در سال‌های آینده قرار است سینما را مدیریت کنند، بسازم. اولین فردی که به سراغ او رفتم رییس کمیسیون فرهنگ و ارشاد مجلس بود و از او پرسیدم نقطه نظر شما درباره سینما چیست؟ ایشان گفتند:  از افتخارات من این است که تا به حال به سینما نرفته‌ام و نمی‌روم . من ممنونم از هیات مدیره خانه سینما که برای بقای آن می‌جنگند."
 در ادامه مراسم بیانیه خانه سینما برای محکوم کردن اهانت به قرآن توسط مجری مراسم خوانده شد. 
عباس گنجوی برای اهدای جایزه بهترین تدوین فیلم مستند روی صحنه آمد و گفت:" خیلی‌ها من را عضو سینمای بنده می‌دانند اما من کارم را با فیلم مستند شروع کردم. چند سالی است که خیلی دلتنگ این سینما هستم وقتی از من برای این مراسم دعوت شد،  فکر کردم شاید هنوز من را جز این سینما می‌دانند. من از مستندسازان ممنونم چون شما چیزی را به  ما می‌دهید که هیچکس نمی‌تواند بدهد. شرافتی در فیلم‌های مستند است که در فیلم‌های دیگر نمی‌بینیم."
دیپلم افتخار بهترین تدوین به امیر ادیب‌پرور  و فرشته جغتایی برای فیلم "چه سرسبز بود دره من" تعلق گرفت.
شهاب‌الدین عادل برای اهدای جایزه بهترین فیلمبرداری روی صحنه آمد و از اینکه این جایزه را اهدا می‌کند ابراز خوشحالی کرد و  گفت:" فیلمبرداران مستند می‌توانند لحظه‌هایی را ثبت کنند که از دید تولید‌کنندگان مستند به دلیل درگیری در کار پنهان مانده است."
دیپلم افتخار این بخش به تورج اصلانی برای فیلم "چه سرسبز بود دره‌من" تعلق گرفت. اصلانی به فرهاد توحیدی و هیات مدیره خانه سینما خسته نباشید گفت و از توجه داوران تشکر کرد:" فکر می‌کنم   داوران مستند امسال عینک دودی را که گاهی اوقات به چشم می‌زنند را نزدند وفیلم‌ها را شفاف دیدند.  متاسفانه در بخش داستانی داوران فیلم "بدرود بغداد" را ندیدند اما در بخش مستند خوشبختانه داوران عینک دودی به چشم نداشتند."
در ادمه مراسم وله مربوط به نکوداشت مهرداد اسکویی پخش شد و محمدرضا مقدسیان نایب رییس انجمن مستندسازان، مرتضی رزاق کریمی مستندساز و محمدرضا سکوت مدیر فیلمبرداری روی صحنه‌ آمدند. مقدسیان گفت:" فیلم‌های اسکویی را خیلی دوست دارم. او هنگامی که جوان بود و زمانی که مستند "شاعر قاصدک‌ها" را می‌ساختم از من خواست تا به عنوان عکاس در این فیلم حضور داشته باشد اما با چنان انرژی کار کرد که کم‌کم  جای دستیار را گرفت و بعد هم جای کارگردان را گرفت. بخش عمده‌ای این فیلم را او ساخت و فکر می‌کنم بهتر از من این کار را انجام داد."
رزاق کریمی هم با اشاره به چهارمین جشن سینمای مستند گفت:" عدد چهار نشانه کمال است  و می‌توانیم جشن امسال سینمای مستند را جشن بلوغ سینمای مستند بنامیم. مهرداد اسکویی هم از اساتید سینمای مستند است."
نشان انجمن مستندسازان و نشان انجمن تهیه‌کنندگان فیلم مستند به اسکویی اهدا شد.
اسکویی پس از دریافت این نشان‌ها گفت:" در جشن امسال رسم بر این است که از کسانی که شاگردی می‌کنند و از آدم‌های بزرگ چیز یاد می‌گیرند تقدیر ‌شود. دست تک‌تک بزرگان این مجلس را می‌بوسم. آنها به عنوان هنرمند، انسان، مدیر و سیاستگذار چیزهای زیادی به من یاد داده‌اند. امشب مهمترین لحظه زندگی من است. ما باید قدر مستندسازان را بدانیم چون تعداد آنها زیاد نسیت. ما یک مرتضی پورصمدی، رخشان بنی‌اعتماد، پیروز کلانتری، ابراهیم مختاری و... داریم من به همه آنها مدیونم و به عنوان شاگرد این تقدیر را می‌پذیرم." اسکویی از مرتضی پورصمدی که خود را مدیون او می‌دانست خواهش کرد روی صحنه بیاید و جایزه خود را به ماندانا کریمی همسرش که از او به  عنوان قهرمان زندگی‌اش یاد کرد، داد.
در ادامه مراسم گروه آوازی تهران به سرپرستی میلاد عمران‌لو قطعاتی را بدون استفاده از ساز اجرا کرد.
سپس سید محمد بهشتی برای اهدا جایزه بهترین پژوهش فیلم مستند روی صحنه آمد. او از سینمای مستند به عنوان شریف‌ترین بخش سینما یاد کرد و گفت:" پژوهش در مستندسازی امر بدیهی است اما خیلی وقت‌ها جای خالی آن را احساس می‌کنیم.  دانش و دانایی دو جز مهم در فیلم ستند است. دانش را دانشمندان دارند اما دانایی را همه می‌توانند داشته باشند.اگر قرار باشد دانایی خود را منتقل کنیم باید از در دانش وارد شویم اما با اکتفا  کردن به دانش بهره‌ای حاصل نمی‌شود و باید حتما متخصصان پژوهش آن را انجام دهند و فیلمسازان آن را به دانایی تبدیل کنند. وقتی چیزی را نمی‌دانیم و درباره‌اش فیلم می‌سازیم در حقیقت نادانی خود را اشاعه داده‌ایم." او ادامه داد فردوسی شعری درباره مستند گفته ایت" توانا بود هر که دانا بود"
تندیس بهترین پژوهش به امیرحسین ثنایی و مسعود امیری تیرانی برای "خاک حافظه" تعلق گرفت.  تیرانی گفت: این جایزه ارزش زیادی برای من دارد و افتخار می‌کنم که آن را از مهندس بهشتی گرفتم.
ثنایی هم پس از دریافت تندیس گفت:" این جایزه متعلق به همه کسانی است که کاندید شدند یا نشدند. تقدیم به همه شما که بی‌شمارید و در هوای مستند نفس می‌کشید."
حسین ترابی برای اهدای جایزه تندیس بهترین کارگردانی مستند کوتاه مدت روی صحنه امد و گفت:" امیدوارم به یمن چهاردهمین جشن خانه سینما، چهارده معصوم از آقای توحیدی پشتیبانی کند و ایشان از شر حاسدان و کسانی که مصدق و رضاشاه را از هم تشخیص نمی‌دهند  در امان بمانند. دو  شب پیش در مراسم تقدیر از من بخش‌هایی از مستند برای آزادی پخش شد. سایت بنظرم جوان آنلاین نوشت عکسی از رضا شاه که عبایی  بر دوش داشته در این مراسم پخش شده که مردم برای آن دست زده‌اند. در حالیکه آن عکس مصدق بوده و من هیچ عکسی از رضا شاه در فیلمم ندارم. برای تقدیر از آقای سریر هم فیلمی پخش شد که آقای شجریان در آن صحبت می‌کردند که این سایت نوشته در فیلم تقدیر از من ایشان حرف زده‌اند که باید بدانند آن فیلم برای آقای سریر بود. اگر دشمنان جاسوسی می‌فرستند باید جاسوسان بهتری برای این مراسم بفرستند.
تندیس بهترین کارگردانی مستند کوتاه مدت به محمدصادق جعفری برای "طلب خیر" تعلق گرفت. جعفری از هیات داوران تشکر کرد و جایزه خود را به همسر و پدر و مادرش اهدا کرد و ورود  خود را به سینمای مستند مدیون رخشان بنی‌اعتماد دانست.
جعفر صانعی‌مقدم برای اهدای جایزه بهترین تهیه‌کننده سینمای مستند روی صحنه آمد و خواست شرایطی برای اکران فیلم‌های مستند فراهم شود:" سینمای مستند سینمای نجیب و مظلومی است  و شایستگی آن خیلی بالاتر از ا ین است. این سینما می‌تواند سهم بیشتری از اکران داشته باشد. تعداد تماشاگران فیلم مستند در جلسات هفتگی انجمن افزایش پیدا کرده و تقاضای بیشتری برای آن در شهرستا‌ن‌ها بوجود آمده است. جمعی از تهیه‌کنندگان فیلم مستند با هم هم قسم شده‌ایم که برای اکران فیلم‌های مستند کار کنیم."
تندیس بهترین تهیه‌کننده فیلم مستند به محسن رمضان‌زاده برای مستند "پارسه" تعلق گرفت. رمضان‌زاده گفت:" در این مجموعه که آن را برای مرکز مستندسازی سیما می‌ساختم جز معدود مجموعه‌هایی بود که با سیما مشکلی نداشتم اما وقتی آن را تحویل دادم این مرکز به طور کلی جمع شد. امیدوارم مدیران تلویزیون فکری به حال سینمای مستند کنند و شبکه مستند راه بیفتد تا فاصله بین کار کردن و قطع شدن ساخت فیلم مستند کمتر شود."
رخشان بنی‌اعتماد برای اهدای جایزه بهترین کارگردانی مستند میان مدت روی صحنه آمد و از اینکه تعداد زیادی از مستندسازان در این مراسم در کنار هم جمع شده‌اند ابراز خوشحالی کرد و گفت:" پس از یک وقفه طولانی دور هم جمع شده‌ایم گرچه در این مدت کنارهم بودیم. امیدوارم هیات مدیره جان‌ سخت خانه سینما را خدا حفظ کند که بتوانند کارشان را ادامه دهند و باز هم باعث شوند که دور هم جمع شویم. مدت‌ها است حرف راست نمی‌شنویم و باید گوش‌ها و چشم‌ها را ببندیم. البته چشم و گوش مستندسازان هیچوقت بسته نیست. همیشه می‌گویند از سینمای مستند حمایت نمی‌شود و مستندسازان آبروداری می‌کنند. اما امیددوارم این سینما همچنان حمایت نشود تا بتواند شرافت خود را همچنان حفظ کند."
تندیس بهترین کارگردانی مستند میان‌مدت به فرشته جغتایی برای "چه سرسبز بود دره من " اهدا شد.
قاسم قلی‌پور تندیس بهترین تهیه‌کننده مستند میان ‌مدت را به تورج اصلانی برای مستند "چه سرسبز بود دره من" اهدا کرد.
محبوبه هنریان، سعید رشتیان و مرتضی پورصمدی برای تجلیل و اهدای نشان انجمن تهی‌کنندگان مستند به جواد ظهیری روی صحنه آمدند.
پورصمدی از ظهیری به دلیل توجه به عوامل گروه تولید مستند تشکر کرد و گفت: زمانی که با ایشان کار می‌کنیم برخلاف سینمای بلند داستانی هیچوقت در ظرف‌های پلاستیکی و قاشق پلاستیکی غذا نمی‌خوریم."
هنریان از هیات مدیره خانه سینما و فرهاد توحیدی برای برگزاری این جشن تشکر کرد و رشتیان از ظهیری به عنوان یکی از بانیان انجمن تهیه‌کنندگان مستند نام برد که همواره تعادل واقع‌بینی و متانت کار کرده و از معدود تهیه‌کنندگان فیلم مستند است که این رشته را علمی و متدیک آموخته و دلسوز صمیم سینما است.
  در ادامه ابراهیم مختاری برای اهدای تندیس بهترین کارگردانی مستند بلند مدت روی صحنه آمد و با اشاره به تاریخ صدساله فیلم مستند گفت:" مستندسازی در ایران حال انفجاری دارد و مانند سیلی از خرد و خلاقیت است که مدیران دولتی نقش مانع و رکود برای آن داشته ‌اند.مدیران فعلی وظیفه سنگینی دارند و باید کارهای نکرده مدیران گذشته را برعهده گیرند و جلوی این سیل را باز کنند."
تندیس بهترین کارگردانی مستند بلند مدت به فیما امامی و رضا دریانوش برای " جای خالی خانم یا آقای ب" اهدا شد. امامی گفت:" ما جایزه‌های زیادی برای این فیلم گرفتیم اما بهترین جایزه برای ما این است که خدمات ناباروری تحت پوشش بیمه قرار بگیرد."
دریانوش هم از محمد آفریده و شفیع آقا محمدیان تشکر کرد.
محمدمهدی عسگرپور برای اهدای جایزه بهترین فیلم مستند بلند روی صحنه آمد و گفت:" روزهایی که بحث اضافه شدن انجمن‌های فیلم‌های مستند و کوتاه پیش آمد این نگرانی وجود داشت که این صنف‌ها وصله ناجور باشند اما فکر می‌کنم اگر این صنوف نبودند، کار خانه سینما ملال آور می‌شد."
تندیس بهترین مستند بلند مدت به مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی و فیلما امامی برای " جای خالی خانم یا آقای ب" اهدا شد.
سعید الهی مدیر تولید مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی از محمد آفریده و افرادی که در تولید این فیلم دست داشتند، تشکر کرد.

عکاس: سروش میلانی زاده